Навіны

 — Дзмітры, наколькі я ведаю, Вы пішаце паэзію на трох мовах. У вас ужо выйшлі кнігі паэзіі па-руску, па-беларуску і па-шведску. Раскажыце, калі ласка, на якой мове Вы пачалі пісаць спачатку і як абралі іншыя мовы для творчасці? Вы яшчэ ведаеце ангельскую; ці не пішаце вершаў і на ёй?

— Спачатку я пісаў па-руску, але даволі хутка пачаў эксперыментаваць з беларускай мовай, бо заўжды цікавіўся “моўнай праблематыкай” творчасці — нюансамі ўспрымання, паверхневай і прыхаванай (другараднай, асацыятыўнай) семантыкай, гукам, графікай пісьма. Двухмоўе, асабліва валоданне роднаснымі мовамі, дае шырокія магчымасці для аналізу механізмаў узнікнення, успрымання і ўздзеяння слова. Потым быў перыяд, калі я па-беларуску не пісаў, толькі перакладаў з і на беларускую. Я ніколі, шчыра кажучы, не задумваўся, чаму так сталася, але калі паспрабаваць паразважаць на гэты конт, то, напэўна, таму, што тады ў маё жыццё ўвайшла новая мова, і я цалкам сканцэнтраваўся на ёй. Пэўны час мяне хапала толькі на “маю” мову (руская ўсё ж мая першая мова, хаця я і вырас у сям’і, дзе беларускую шанавалі, і дзе яна заўжды прысутнічала, але як другая) і — “чужую”. Так і пачаў пісаць па-шведску. Я спрабаваў нешта пісаць па-ангельску, але я не ведаю, не адчуваю гэтай мовы настолькі, каб мець магчымасць данесці тое, што мне хацелася б данесці, разабрацца ў тым, у чым мне цікава было б разабрацца. Так што ангельскай я карыстаюся толькі, так бы мовіць, у прыкладных мэтах — лісты, нейкія выступы, артыкулы і гэтак далей.

 

— Ці ёсць у Вас з гэтых трох моваў “родная для паэзіі”, або яны ўсе “роўныя”?

 — Трэба было, напэўна, сказаць ад пачатку: я не вельмі ўпэўнены ў тым, што мае тэксты можна назваць паэзіяй. Яны не прэтэндуюць на гэтае высокае званне. Тое, чым я займаюся, мабыць, можна акрэсліць словазлучэннем “мастацкі эксперымент”. Тэкст ёсць адным з адпраўных пунктаў гэтага эксперыменту, але мне часцей за ўсё цікавы менавіта сам тэкст як феномен, а не яго відавая ці жанравая прыналежнасць. Адсюль і адказ на пытанне: мовы — гэта інструментарый эксперыменту і выкарыстоўваюцца часцей за ўсё ў адпаведнасці з актуальнымі мэтамі. Гэта не значыць, што я не пішу прыкладных ці “проста” тэкстаў, я кажу тут пра свядомае карыстанне той ці іншай мовай. Але бывае, асабліва на пачатковай стадыі новай працы, што я раблю кавалкі на розных мовах, потым зводжу іх у адно. Ці не зводжу, як было ў кніжцы “Cy Twomblys dagbok”, дзе шведская часам чаргуецца з рускай, і абедзве яны пераходзяць у сканструяваную “мінусовую мову”... Рабіў я і спробы выпрацаваць такі спосаб пісьма, які б функцыянаваў прынцыпова аднолькава па-за залежнасцю ад таго, на якой мове я пішу...

 

— На маю думку, у Вашай паэзіі шмат музычнасці, гульні з гукавымі і сэнсавымі асаблівасцямі мовы. Як гэта ўплывае на магчымасць (ці немагчымасць) перакладу Вашай паэзіі на іншыя мовы? Ці спрабавалі Вы перакладаць свае вершы на іншую з гэтай тройкі моваў? Ці маглі б даверыць пераклад сваёй паэзіі некаму іншаму? Можа, гульню ўсё ж можна перакласці гульнёю?

— Калі вы ўсё ж зыходзіце з парадыгмы паэзіі, паспрабуем паглядзець на мае тэксты як на паэзію. Я толькі што сказаў пра тое, што спрабаваў выпрацаваць новы для сябе спосаб пісьма. Гэта якраз непасрэдна звязана з перакладамі. Замест таго, каб перакладаць тэксты паміж сабою, з дапамогай гэтага метаду я магу дасягнуць прыкладна таго ж выніку, працуючы на розных мовах. То бок, гэта не пераклады, а вырашэнне мастацкіх мэтаў адным спосабам з дапамогай розных інструментаў — моваў. Адной з базавых праблемаў, якія я перад сабою ставіў, быў “моўны супрамат” — мне было цікава паглядзець, колькі сэнсаў вытрымлівае слова ў кантэксце; калі мова распадаецца на бессэнсоўныя гукі і візуальныя сімвалы і ці магчымая поўная бессэнсоўнасць увогуле; які механізм моўнай пластыкі, калі мова перадае сэнс гучаннем, а не значэннем, калі мова рухаецца наперад “сама”, праз механіку чытання, без удзелу “адпраўніка” і які імпульс для гэтага патрэбны... Калі трохі разбярэшся ва ўсім гэтым і яшчэ цэлым шэрагу падобных пытанняў, дык з гэтых “цаглінак” можна паспрабаваць пабудаваць нейкія “дамкі”... Пераклад такіх тэкстаў, я думаю, магчымы толькі ў тым сэнсе, пра які я казаў — праз карыстанне падобным метадам пісьма. Калі каму будзе цікава паспрабаваць, я буду толькі рады.

 

— Што дыктуе свае правілы: верш абірае мову, каб выказацца, ці сама мова вылушчвае з сябе верш? Ці, можа, выбар мовы лепш назваць пэўным мастацкім прыёмам?

 — На гэтае пытанне я ўжо, здаецца, адказаў. Магу толькі дадаць, што мае кніжкі — гэта вынік эксперыменту, я звычайна не “саджуся пісаць кнігу”, а шукаю адказы на нейкія пытанні, і ў працэсе гэтага пошуку карыстаюся розным матэрыялам. На пэўным этапе бывае, канечне – калі махавік, так бы мовіць, ужо раскручаны – што тэксты самі служаць адпраўным пунктам, асабліва калі ў мяне ўжо ёсць ідэя стварэння той ці іншай кніжкі... Бо я звычайна падыходжу да кніжкі як да мастацкай адзінкі, а не як да фармальнай неабходнасці, нейкага пакунку для змесціва з тэкстаў.

 

Юля Цімафеева

Чытаць артыкул цалкам на prajdzisvet.org

[TypeError] 
count(): Argument #1 ($value) must be of type Countable|array, bool given (0)
/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/bitrix/news.detail/.default/template.php:50
#0: include
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#1: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#2: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#3: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#4: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news.detail/component.php:515
#5: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#6: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#7: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#8: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/detail.php:16
#9: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#10: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#11: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#12: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#13: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news/component.php:336
#14: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#15: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#16: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#17: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/news/index.php:107
#18: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/include/urlrewrite.php:184
#19: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/urlrewrite.php:2
----------