Навіны

6 лютага спаўняецца 120 гадоў з дня нараджэння беларускага пісьменніка, гісторыка культуры і правадніка нацыянальнай ідэі Максіма Гарэцкага. 10 лютага – 75 гадоў з дня расстрэлу Максіма Гарэцкага ў турме НКВД. Сяргей Дубавец пра пісьменніка — у сваім эсэ на сайце "Радыё Свабода".

 

Сяргей Дубавец: Максім Гарэцкі. Асколкі літаратурнай перапіскі

 

Фота са справы Гарэцкага ў НКВД

 

Кафка – Рэмарку


Дарагі Эрых,

Вы напісалі выдатны раман «На заходнім фронце без перамен». Я ў захапленні. І найперш я захоплены тым, што і па-нямецку магчымы такі твор, якім здзівіў нас усіх Максім Гарэцкі. Разумею, што Ваша кніга натхнёная яго раманам «На імпэрыялістычнай вайне». Я зусім не ведаю, што там адбываецца ў таямнічай краіне пад назвай Беларусь, але шчыра рады, што і наша літаратура можа вырабляць такія штукі ў жанры ваеннай прозы.

                                                                                           Ваш Іосіф К.


Канчэўскі – Гарэцкаму


Увесь час працы над «Адвечным шляхам» мяне не пакідала ўражанне, што Абдзіраловіч – гэта я сам. Пытаюся Вашага дазволу выкарыстаць гэтае імя як мой псеўданім, пры тым адчуваю, што такое рашэнне ўжо прыняў сам лёс.


Гашак – Кафку


Камунізм, Франц, прыдумалі габрэі. А літаратуру ХХ стагоддзя – Гарэцкі. Мяне ўразілі яго «Дзве душы», фантастычны раман, у якім відаць і твае людзі-кузуркі, і гэты пякельны «Уліс» Джойса, пра які ўсе цяпер гавораць. Я бываў у Беларусі і магу пагадзіцца з думкай, што літаратуру прыдумалі там. З чаго б там акапацца старажытнаму Герадоту? Ну і Біблію яны надрукавалі па-свойму раней за ангельцаў. Быў у Гутэнберга такі прыяцель, як жа яго звалі? Як корачка на хлебе. Ну, хай будзе Корачка – вельмі па-нашаму гучыць. І надрукавалі яны беларускую Біблію ў нашай Празе. У іх нейкая паталагічная цяга ўсё на свеце засвойваць і ўсяму ўсіх вучыць.


Харэўскі – Антаняну


Дружа мой, мілы хачык. Сёння наш рэдактар назваў славуты раман Максіма Гарэцкага «Віленскія камунары» «Віленскімі кулінарамі». Але ты не крыўдуй на яго. Там сапраўды так шмат кулінарыі, іншы раз здаецца, што галоўны герой толькі есць, прычым – смачна. Я не кажу пра міндалі ўсякія (ты ж ведаеш, я сам кухар), але і вараныя пацукі, аказваецца, у нейкі час прыдаюцца. Неверагодна.

                                                                                                Твой С.


Камю – Сартру


Пасля прачытання апошняй кнігі Аляхновіча («У кіпцюрох ГПУ») не бачу для сябе магчымасці заставацца ў вашай камуністычнай кампаніі. Гэтае рашэнне спялілася даўно. Цяперашняя навіна пра арышт Гарэцкага стала апошняй кропляй.


Бунін – Джойсу


«Партрэт мастака ў маладыя гады» і «Дублінцы» мне нагадалі мяне самога. Гэта неперадавальна. Так шмат ад Гарэцкага! Стыль! Дзівосная лёгкасць пяра і – карціны. Я нават задумаўся – як Гарэцкі ўмее ствараць візуальныя вобразы пісьмом. Увесь час шукаю выхад на гэта. А «Уліс», даруйце, не ўразіў. Пасля табуяванай (але я дастаў) «Камароўскае хронікі». Праўда, не буду нападаць на вас, бо пісьменніку важна быць у цэнтры ўвагі, але гэта спрацуе пазней. Гэта вельмі цяжка, але нашчадкі знойдуць «Камароўскую хроніку», верагодна, пасля «Уліса», і акажацца, што «Уліс», прабачце...


Акутагава – Борхесу


Добра вы абышліся з бібліятэкай, гэткім чынам акрэсліўшы межы таленту, пра якія мне даводзілася пісаць. Хіба што ў Гарэцкага я гэтых межаў не заўважыў.


Рэмарк – Прусту


Я заўсёды вызнаваў стылістыку «светлага лесу» і цяпер з цікавасьцю назіраю, як іншыя пісьменнікі пераходзяць у «лес дрымучы», быццам зусім не дбаючы пра камфорт чытача. Напэўна, жаданне такога пераходу нарадзілася з «Дон Кіхота», прызнанага найлепшай кнігай усіх часоў і народаў, хоць чытаць яго ў арыгінале немагчыма. Затое ўсе ведаюць, пра што ён. У найноўшым часе «дрымучы лес» адрадзіў Гарэцкі ў сваіх «Дзвюх душах». Кажуць, яны таксама нечытабельныя ў арыгінале, аднак калізія вядомая кожнаму школьніку. Напэўна, гэта нейкая зусім іншая літаратурная ліга, далучыцца да якой я, бадай, ужо не змагу.


Бахарэвіч – Шупу


Гарэцкі ў «Дзвюх душах» раскрыў сваю асабістую гісторыю. А Кафка, Гашак, Джойс, Бунін і іншыя напісалі з гэтага свае творы. (Пройдзе паўсотні гадоў, і на «Дзвюх душах» вырасце цэлы Балівуд:) Ну канечне, засланыя палітрукі са сваім некаленапрыклонствам перад Захадам будуць нам даказваць, што Джойсы-Буніны Гарэцкага не чыталі. Але чаму яны ўсе растуць з яго, як з гогалеўскага шыняля? Загадка прасторы і часу! Будзьма са сваім.


Сяргей Дубавец, svaboda.org

[TypeError] 
count(): Argument #1 ($value) must be of type Countable|array, bool given (0)
/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/bitrix/news.detail/.default/template.php:50
#0: include
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#1: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#2: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#3: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#4: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news.detail/component.php:515
#5: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#6: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#7: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#8: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/detail.php:16
#9: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#10: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#11: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#12: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#13: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news/component.php:336
#14: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#15: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#16: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#17: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/news/index.php:107
#18: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/include/urlrewrite.php:184
#19: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/urlrewrite.php:2
----------