Навіны

«Тэрапія, спроба стварыць дыстанцыю да таго, што здарылася, і захаваць тое, што знікае - татуіроўка». Выйшла пранізлівая кніга Дзмітрыя Плакса, прысвечаная сыну, які трагічна загінуў год назад.

- Ён спачатку марыў стаць канцэртным піяністам, потым сказаў, што зробіць кар’еру эвалюцыйнага псыхоляга, - так казаў Дзмітры Плакс пра сына шведскаму выданню Expressen адразу пасля трагедыі. - Прычым ніколі не кідаў фартэпіяна, працягваў граць і браць урокі. Пётр быў суперталенавітым: чытаў навуковыя кнігі, яму ўсё было цікава. 19 жніўня павінен быў пайсці ў гімназію... Найлепшы хлопец у свеце - заўсёды шчаслівы, заўсёды ў добрым настроі.

- Кніга, прысвечаная сыну, - своеасаблівы помнік яму?

- Не ведаю. Ніякай ідэі не было. Я проста пісаў кожны дзень [з часу, калі даведаўся пра трагедыю, – Рэд.] да 10 сакавіка, дня нараджэння Пеці. Я падазраю, што гэта тэрапія. Спроба стварыць дыстанцыю да таго, што здарылася. Уласна, гэтым я займаюся цяпер цэлы час. Інакш бы не адказваў на вашыя пытанні.



- У анатацыі гаворка пра кнігу якраз як спробу адшукаць шлях да жыцця...

- Анатацыю складаў не я, а выдавецтва, я нават яе не чытаў. Увогуле, мне цяжка выбудаваць нейкі прынцып адносін ці паводзін у дачыненні да гэтага матэрыялу. Я аддаў тое, што напісаў, рэдактарцы Ан Вікстрэм і выдаўцу Уле Валіну. Ім я давяраю, супрацоўнічаю з імі шмат год. Кавалкі, напісаныя па-руску і па-беларуску вычытваў Мікола Раманоўскі (беларускі пісьменнік, перакладчык, публіцыст – Рэд.). Я чытаў толькі тыя фрагменты, да якіх былі пытанні з боку вышэйзгаданых асобаў, якія рыхтавалі кнігу да друку. Ну і яшчэ меў кантакт з дызайнерам Хоканам Лільемэркерам. Але візуальная частка не выклікала ў мяне такога жаху. Раптам я ізноў пачаў маляваць, пасля шматгадовага перапынку. І вокладку, і дызайн старонак абмяркоўваць з Хоканам мне было не вельмі цяжка. Можа быць таму, што маляванне гэта працэс больш фізічны, гэта «сядзіць» у руках.

 - У кнізе каля 600 старонак. Ці адразу вымалявалася яе канцэпцыя?

- Канцэпцыі няма, прынамсі адрэфлексаванай. Калі не лічыць такой ад пачатку безнадзейнае імкненне спыніць час. Адсюль і жанр – «час». Не раман, не навэла, не зборнік вершаў, а – час. Для мяне гэта, відаць, і не кніга. Хутчэй спроба занатаваць тое, што знікае. Захаваць, што магчыма захаваць, на рэшту жыцця. Татуіроўка.Аб’ём такі, бо кожны кавалак тэксту дадзены на асобнай старонцы, незалежна ад таго тры там абзацы, ці адно слова. Плюс малюнкі, ды маленькі, амаль кішэнны, фармат.

- Як я зразумеў з анатацыі, кніга пачынаецца з моманту, калі адбылася трагедыя...

- Паліцыя пазваніла ў мае дзверы ў ноч на 3-га жніўня. Наколькі памятаю, я пачаў пісаць вечарам таго самага дня. Каб падкрэсліць гэта, дызайнер адмовіўся ад тытульнага аркуша, кніга пачынаецца з малюнка і тэкста.



- Якімі, магчыма, невядомымі раней рысамі адкрыўся для вас сын пасля напісання кнігі? І што самае галоўнае ўдалося выказаць вам як бацьку?

- Я не ставіў мэты выказацца, толькі захаваць тое, што знікне з пямяці з цягам часу і што я памятаў тады. Магчыма, для мяне стала відавочна, як шмат з таго, чым я быў, вызначалася словам «тата». Не перачытваў тэкст. Напэўна вельмі шмат засталося непрамоўленым. Немагчыма прамовіць шаснаццаць год. Час не прамаўляецца, не ведаю нават ці акрэсліваецца, але гэта, напэўна, тое, што я спрабаваў зрабіць.

«Чаму яны забілі майго Пецю»

«Peter. Tid av Dmitri Plax» - кніга,сатканая з слоў, сцэн з жыцця, размоў, успамінаў, з невыноснага болю і такой яснага у сваёй каштоўнасці паўсядзённага.  «Гэта не кніга, а кавалачак часу, кавалачак любові. І спроба знайсці шлях назад да жыцця», - нездарма так гаворыцца ў анатацыі да выдання, дзе ёсць радкі на беларускай, шведскай і рускай мовах - так, як яны і гучалі ў сям'і.

Дзмітры Плакс дазволіў КП упершыню ў Беларусі апублікаваць некалькі фрагментаў з кнігі «Peter. Tid av Dmitri Plax». Пераклала іх на беларускую мову Надзея Кандрусевіч-Шыдлоўская, стваральніца выдавецтва Koska.

«КП» прыводзіць побач з арыгінальным і перакладным фрагментамі на рускай і беларускай мовах яшчэ і шведскі тэкст, які ідзеадразу пасля перакладзеных фрагментаў. па ім бачна, як часам перапляталіся мовы ў гутарках бацькі і сына.

***

У мяне заданне.

Я мушу спыніць час.

Кожная секунда, кожная гадзіна, кожны тыдзень, кожны месяц аддаляе цябе ад мяне. Ператварае цябе ва ўспамін.

Я не хачу так.

Я ведаю, што пацярплю паразу. Гэта не мае ніякага значэння. Я ведаю, што ты назаўжды застаўся там, у той пятніцы. А мой час проста ляціць наперад. Гэта не мае ніякага значэння.

Jag har en uppgift.

Jag måste stoppa tiden.

Varje sekund, timme, vecka, månad för dig bort

från mig. Förvandlar dig till ett minne.

Jag vill inte det.

Jag vet att jag kommer att misslyckas. Det spelar

ingen roll. Jag vet att du är för evigt fast där, i den

fredagen. Och min tid bara forsar fram. Det spelar

ingen roll.


  ***

Потому что ты самый сладкий, самый добрый, самый хороший мальчик на свете, самый золотой. Самый любимый.

***

Я казаў табе гэта штовечар перад сном. І гэта чыстая праўда.

Det var det jag sa till dig varje kväll när jag nattade dig. Och det är alldeles sant.

***

Я люблю цябе больш за ўсё ў жыцці. Так, больш за ўсё ў цэлым свеце. Так, амаль гэтак жа моцна, як ананас. Трэба ўсё-ткі прызнаць, што ананас крыху саладзейшы.

Jag älskar dig mest av allt i livet. Ja, mest av allt

i hela världen. Ja, nästan lika mycket som ananas.

För man måste ju erkänna att en ananas är en aning

sötare ändå.

Ха-ха, паааап, посиди со мной ещё. Не сыходзь, я засынаю хутчэй, калі ты тут сядзіш, побач са мной.

Дай я пацалую цябе.

Паааап!

Што?

Хадзі, абдыму цябе. А потым можаш ісці. Можа быць.

Du får inte

gå, jag somnar snabbare om du sitter här, bredvid.

Låt mig pussa dig.

Paaaap!

Vad?

Kom, så får du en kram. Sen kan du gå. Kanske.

***

Ну паааааап!

Всё, всё, Петенька, я пойду. Спи. Завтра рано вставать.

Пока, пап.

Пока, нос.

Дабранач!

Дабранач, салодкі мой.



  ***

Петенька, вставай.

Ммм…

Вставай, в школу опоздаешь.

Не опоздаю. Я успеватель в школу.

Што ты хочаш на сняданак?

Мммм….

Кашу?

Так.

З мёдам?

Так.

Vad vill du äta till frukost?

Mmmm…

Gröt?

Ja.

Med honung?

Ja.

Вставай, опоздаешь. Тебе ещё зубы надо почистить.

Папа, мне идти пять минут.

Вставай.

***

Папа, я зубочист.

Давай.

Всё, я пошёл. Где мой компьютер?

Петя, там, где ты его оставил. Я не слежу за твоими вещами.

Ты мусіў скласці ўсё ўвечары, я заўжды кажу: складзі ўсё ўвечары, і не будзеш бегаць і хвалявацца зранку.

Добра. А, вось ён. А дзе зарадка?

Ты сам мусіш сачыць за сваімі рэчамі. Вазьмі заплечнік. Так будзе зручней.

Так добра. Ты ўзяў ключы?

Так.

Тэлефон?

Так.

Du borde packa allt på kvällen,

jag säger alltid: packa på kvällen så slipper du stressa

på morgonen.

Ok. Här är den. Och laddaren?

Du får ha koll på dina saker själv. Ta en ryggsäck.

Det är bekvämare.

Det är ok.

Tog du nycklarna?

Ja.

Telefonen?

Ja.

У тебя руки обветрились, надо кремом помазать.

Я позна вярнуся сёння ўвечары, ты паеш сам?

Jag kommer sent idag, kan du äta själv?

Ja.

Так. Хорошо.

Давай я тебя побусяю. Сладкий мой.

Ну всё, пап, я побежал.

Увидимся.

Увидимся, бабун.

***

Чаму яны забілі майго Пецю. Чаму яны забілі майго Пецю. Чаму яны забілі майго Пецю.

Varför mördade de min Peter. Varför mördade

de min Peter. Varför mördade de min Peter.

Самый сладкий, самый золотой, самый лучший мальчик на свете.

***

Некаторыя лічаць, што я даволі высокі. Я нашмат вышэйшы за цябе, тата. Давай параўнаем нашы рукі? Вось так. Стань вось так. А я насупраць. Вось так. Ты бачыш, бачыш?! Ха-ха! Дай мне паесці! Я галодны! Пакармі мяне! Я рашуча збіраюся падсілкавацца мноствам спажыўных прадуктаў! Спажыць ежу - мая мэта! Таааата! Я галодны!

Ужо позна, чаму ты не паеў раней?

Somliga anser att jag är ganska lång. Jag är mycket

längre än du, pappa. Ska vi mäta våra armar? Så här.

Ställ dig så. Ja mot mig. Ja. Ser du, ser du?! Haha!

Ge mig föda! Jag är hungrig! Mata mig! Jag är definitivt i begrepp att inta en viss mängd av näringshaltiga

produkter! Förtäring är mitt mål! Paaaap! Jag är hungrig!

Det är sent, varför har du inte ätit tidigare?

Ну пааап!

Я вельмі люблю цябе. Больш за усё на свеце. Ну амаль. Ананас усё-ткі я люблю крыху больш. Ты ж цудоўна разумееш.

Так, няма нічога саладзейшае за ананас. Ха-ха!

Jag älskar dig så mycket. Mest av allt. Nåväl

nästan. En ananas älskar jag lite mer. Det förstår du

väl.

Ja, inget är sötare än en ananas. Haha!

***

Почти как ананас. Маленький мой. Когда ты

успел вырасти? Я и не заметил. Помнишь, как

мы меряли ножку?

***

Як я поўзаў па падлозе і крычаў.

Нененененененене.

Гэта не можа быць праўдай, гэта не можа быць праўдай, гэта не можа быць праўдай.

Гэта не ён гэта не ён гэта не ён.

Не мой Пеця не не не.

Hur jag krälade på golvet och skrek.

Nejnejnejnejnej.

Det kan inte vara sant, det kan inte vara sant,

det kan inte vara sant.

Det är inte han det är inte han det är inte han.

Inte min Petja inte inte inte.

***

Здарылася штосьці жахлівае, ваш сын Петэр загінуў.

Det har inträffat något hemskt och din son Peter

är avliden.

***

Два паліцэйскія. Маладыя, дзяўчына і хлопец. Абодва даволі мажныя.

Två poliser. Unga, en tjej och en kille. Båda ganska

Mulliga.

***

Тата, што ты думаеш пра рускія народныя песні?

Якія?

Ну, напрыклад, вось гэтую. Гэй, гэй….ці як там?

Pappa, vad tycker du om ryska folksånger?

Vilka?

Eh, typ den där. Hej hej… eller… hur går den?

«Эй, ухнем?«

Так!

Чаму ты раптам такое слухаеш?

Не ведаю. Гучыць прыгожа, той хор спяваў.

Табе не cпадабаўся голас, песня? Можа, лепш паслухай оперу. Тоска. Марыё Каварадосі – вельмі прыгожая арыя.

Так, можа быць. Хто яе напісаў?

Пучыні.

Так, мама любіць яго. А тую песню?

Гэта адмысловая песня. Яе спявалі бурлакі.

Дакладна! Як на той карціне, так?

Так!

Цяпер спі.

Тата, пасядзі са мной.

Калі я буду сядзець з табой, то ты не заснеш.

Я засну хутчэй, калі ты пасядзіш побач, абяцаю.

***

Не, ты будзеш размаўляць са мной, як звычайна, я ведаю.

Добра. Я выключаю святло. Тааак. І хапаю цябе!

Твая рука цяпер мая рука! Я тата-нажніцы!

Петэр.

Татуууун!

Добра, я скажу табе штосьці, прашапчу на вушка і потым ты адпусціш мяне. Хадзі сюды.

Слухай уважліва…. (Ассарадарашукарра)

Тата. Што гэта значыць? Ты ўвесь час так кажаш.

Я кажу па-іншаму таксама.

Так. Але што гэта значыць?

Я раскажу, калі табе споўніцца 18.

Ну таааааат!

Ты даведаешся, што гэта значыць, калі табе споўніцца 18, я раскажу табе ў той жа дзень.

Тата! Ты таааакі чалавек!

Дабранач, Петэр!

Дабранач, тат! Пачакай! Вярніся!

Што?

Nej, du kommer att prata med mig, som vanligt,

jag vet.

Ok. Nu släcker jag. Sååå. Och så haffar jag dig!

Din arm är min arm nu! Jag är en pappasax!

Peter.

Pappooon!

Ok, jag ska säga dig något, viska i örat och sen

släpper du mig. Kom. Lyssna noga… (Assaradarratjuckarra.)

Pap. Vad betyder det? Du säger det hela tiden.

Jag säger annat också.

Jo. Men vad betyder det?

Jag ska berätta när du fyller 18.

Men paaaaap!

Du får veta vad det betyder när du fyller 18,

samma dag ska jag berätta det för dig.

Babon, du är en sååån fisk!

God natt, Peter.

God natt, pap. Väänta! Kom tillbaka!

Vad?

Дабранач, ноўз.

Дабранач, маленькі.

***

Ты ніколі не даведаешся, што гэта значыць.

Табе ніколі не споўніцца 18.

Ты ніколі не даведаешся, што гэта значыць.

Du kommer aldrig att få veta vad det betyder.

Du kommer aldrig att fylla 18.

Du kommer aldrig att få veta vad det betyder.



Камсамольская праўда ў Беларусі
[TypeError] 
count(): Argument #1 ($value) must be of type Countable|array, bool given (0)
/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/bitrix/news.detail/.default/template.php:50
#0: include
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#1: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#2: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#3: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#4: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news.detail/component.php:515
#5: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#6: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#7: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#8: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/templates/ibwm/components/bitrix/news/news/detail.php:16
#9: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:790
#10: CBitrixComponentTemplate->__IncludePHPTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component_template.php:885
#11: CBitrixComponentTemplate->IncludeTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:784
#12: CBitrixComponent->showComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:724
#13: CBitrixComponent->includeComponentTemplate
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/components/bitrix/news/component.php:336
#14: include(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:615
#15: CBitrixComponent->__includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/component.php:692
#16: CBitrixComponent->includeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/classes/general/main.php:1195
#17: CAllMain->IncludeComponent
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/news/index.php:107
#18: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/modules/main/include/urlrewrite.php:184
#19: include_once(string)
	/mnt/extra_volume/ibwm/www/bitrix/urlrewrite.php:2
----------